Kadar kematian adalah menghampiri 100% apabila seseorang yang dijangkiti virus rabies menunjukkan simptom atau tanda rabies.
Kewujudan tanda ini menunjukkan bahawa virus penyebab penyakit rabies – lyssavirus – telah menjangkiti sistem saraf tunjang (saraf besar tulang belakang) termasuk otak. Seseorang yang telah digigit anjing perlu segera membasuh luka tersebut dengan air dan sabun selama 15 minit untuk mengurangkan peluang virus tersebut daripada memasuki sistem saraf badan.
Tindakan pertama selepas digigit anjing adalah dengan membasuh luka
Tujuannya adalah untuk membasuh air liur haiwan yang mungkin mengandungi virus rabies – lyssavirus. Ini membantu mengurangkan virus daripada meresap dan menjangkiti saraf. Luka mestilah dibasuh dengan air dan sabun yang banyak selama 15 minit. Dapatkan rawatan seterusnya di klinik seperti keperluan pemvaksinan anti rabies, antibiotik dan sebagainya.
Haiwan lain seperti kucing dan kelawar tertentu boleh menyebarkan Rabies.
Anjing menyebabkan 95% kematian rabies manusia, terutamanya di negara-negara Afrika dan Asia. Di benua Amerika, kelawar jenis Vampire Bats merupakan punca utama kes rabies pada manusia. Haiwan lain yang boleh menyebar rabies di kalangan manusia adalah kucing, rakun, mongoose, musang dan mamalia karnivor yang lain, namun kes-kes sebegini sangat jarang.
Kanak-kanak yang berusia 15 tahun ke bawah paling berisiko untuk kematian daripada jangkitan rabies.
Kajian menunjukkan 4 dari 10 kematian akibat rabies adalah melibatkan kanak-kanak di bawah umur 15 tahun. Ini kerana sifat kanak-kanak yang ceria dan gemar bermain dengan haiwan peliharaan yang comel tanpa mengetahui risiko serangan haiwan tersebut dan pengetahuan tentang penyakit rabies. Kajian turut menunjukkan kanak-kanak yang digigit binatang lebih suka menyembunyikan gigitan atau calar yang di-alami dari ibu bapa atau penjaga. Ini menyebabkan mereka mendapat rawatan yang lambat (basuhan tempat luka).
Manusia turut bertanggungjawab ke atas haiwan peliharaannya.
Tuan punya anjing perlu menjaga kesihatan haiwan peliharaan mereka dengan memastikan vaksin anti rabies telah diberi. Pemvaksinan sekurang-kurangnya 70% populasi anjing akan membantu memecahkan rantaian penyebaran (chain of transmission). Usaha ini boleh dimulakan dengan memberi vaksin kepada haiwan peliharaan kerana ia sering bersama-sama dengan tuannya. Selain itu, anjing peliharaan yang tidak lagi mahu dipelihara hendaklah dirujuk kepada prosedur yang ditetapkan oleh pihak berkuasa tempatan agar anjing tadi tidak terbiar di jalanan. Anjing yang terbiar boleh terdedah kepada serangan anjing yang dijangkiti rabies.
Jangkitan Rabies pada manusia boleh dielak
Jangkitan ini boleh dielak melalui pemberian vaksin anti rabies kepada manusia dan haiwan. Vaksin anti rabies yang diberikan lengkap kepada mangsa gigitan anjing rabies adalah hampir 100% berkesan sekiranya diberikan sebelum tanda-tanda rabies muncul. Vaksin yang diberikan kepada mereka yang belum pernah digigit tetapi terdedah kepada bahaya gigitan anjing rabies juga membantu dalam menghindari rabies.
Dr. Helmy Hazmi seorang pakar perubatan dan mengkhusus dalam bidang Epidemiologi dan Biostatistik. Kini bertugas di bandar halaman beliau, Kuching, sebagai pensyarah perubatan.
[This article belongs to The Malaysian Medical Gazette. Any republication (online or offline) without written permission from The Malaysian Medical Gazette is prohibited.]